"Казан арты" музее

«Әлифба» музеенда «Һәр чорның үз сәгате» дигән күргәзмә ачылды. 2022 ел Россиядә «Мәдәни мирас елы» дип игълан ителде. Сәгатьләр — безнең мәдәниятебезнең бер өлеше. Сәгатьләр тарихы меңнәрчә елны үз эченә ала. Кешеләр вакытны билгеләү өчен нинди генә җайланмалар уйлап тапмаганнар. Кояш сәгате, җил сәгате, су сәгате, ком сәгате, механик сәгатьләр, хәтта атом сәгате бар.

Март ае дөньяга илле ел буена миллион тираж белән чыккан “Әлифба”ның булачак авторы Рәмзия Вәлитованы алып килгән.

Гомере буена Арчада яшәсә дә, туган җире аның Башкортстанның Стәрлетамак шәһәре. Самара өлкәсе Байтуган авылында туып үскән Сәләй Вагыйзов белән берлектә алар иҗат иткән “Әлифба”дан өч буын татар халкы хәрефләр танырга өйрәнде. “Алар, ике аккош, аерылгысыз очышта булдылар һәм гомергә очышта булып калачаклар. Алар өчен үлем юк. Алар татарның үлемсез “Әлифба”сын шушы очышта тудырдылар. Ике галим. Ике мәгърифәтче. Гыйльми исемнәрдә “бөтенләй ихтыяҗлары булмаган” ике чын мәгърифәтче” дип язды алар турында танылган язучы Айдар Хәлим.Рәмзия Вәлитова әтисе ягыннан да, әнисе ягыннан да бик затлы нәселләрдән була. Аның әнисе, Зөһрә, мәгърифәтле Рәхимкуловлардан үрчегән нәсел тамырыннан. Олы Керкәленең Кызлар тавында әйлән-бәйлән уйнап, Фәтхулла чишмәсенең татлы суларын эчеп үскән, татарыбызның булачак бөек шәхесе – йөз меңләгән, миллионлаган татар баласына тел ачкычы бүләк итәчәк Рәмзия апабыз Вәлитованы карынында йөрткән Зөһрә апабыз ул. Зөһрә апаны Кәркәледә бик зур туй ясап, чыганакларда язылганча, 1910 елда кияүгә бирәләр. Атаклы шагыйрь, алтын приискалары хуҗасы Шакир Рәмиев (Дәрдмәнд) һәм танылган әдәбият белгече, вакытлы матбугат тарихчысы Исмәгыйль Рәмиевләргә туган тиешле кеше, Стәрлетамак укытучылар училищесын тәмамлаган мөгаллим Гыйләҗ Баязитовка бирәләр аны. Һаман киңәя, һаман тармаклана барган Рәхимкуловлар нәселе егерменче гасырның унынчы елларында чыгышлары белән Стәрлетамак өязенең Җиргән авылыннан булган икенче бер мәшһүр нәсел Рәмиевләр белән кушыла. Яшь гаиләдә ир баладан соң озакламый кыз туа. Рәмзия дип исем кушалар аңа. Шунысы кызганыч, Октябрь инкыйлабыннан соң бу ике асыл нәселнең тамырын корыталар. Әнисе ягыннан Олы Керкәледәге барлык якын туганнарын аттылар, кистеләр, кудылар. Әтисе ягыннан барысын, шул исәптән Рәмиевләрне таладылар, тараттылар. Алтын прииска хуҗалары 1921 елда ачлыктан үләләр.

Әйтергә теләгән фикерем шул, Рәмзия Вәлитова очраклы рәвештә әлифба төзүче түгел. Әлифба язу өчен Сәләй Вагыйзов белән очрашырга, кавышырга кирәк булган аңа. Әлифба язу өчен кешегә татар булып читтә туарга, ашкынып татарның үзәге — Казанга тартылырга һәм татар булып гомерең буе Казан арты – Арчада яшәргә кирәк.

С 2010 года Фондом поддержки детей, находящихся в трудной жизненной ситуации, совместно с органами исполнительной власти субъектов Российской Федерации реализуется Всероссийский проект «Детский телефон доверия 8-800-2000-122», направленный на оказание экстренной психологической помощи по телефону детям, подросткам и их родителям.

Основные принципы работы Детского телефона доверия:

• Бесплатность – звонок любой продолжительности  на  Детский телефон доверия 8-800-2000-122 абсолютно бесплатный с любого мобильного или стационарного телефона.
• Анонимность — общение с консультантом (психологом) Детского телефона доверия  полностью анонимно: отсутствует определитель номера, можно представиться вымышленным именем. Консультанты Детского телефона доверия  также работают под псевдонимами.
• Доступность —  действует на всей территории России, позвонить можно из любой точки страны с любого телефона.
• Конфиденциальность — содержание разговора останется тайной. Никакая информация об обратившемся за помощью на Детский телефон доверия, а так же о тематике его обращения  не раскрывается.
• Профессионализм — на Детском телефоне доверия работают только квалифицированные психологи, прошедшие специальную подготовку психологи-консультанты.

 Бүген  якташыбыз, Наласа авылында туып үскән язучы, педагог, филология фәннәре кандидаты, Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы Гүзәл Әдһәмнең туган көне —  65 яшьлек олуг юбилее. Күркәм юбилеегыз белән ихлас күңелдән тәбрик итәбез.

Сезнең иҗат – яраттыра белә торган, татар теле һәм моңы белән дөньякүләм әдәбиятта һәм мәдәнияттә үз урынын тапкан иҗат ул, мәңге шулай дәвам итсен. Иҗатыгыз сүнмәсен-сүрелмәсен, җанга рәхәт  әсәрләрегез яшәү рухын арттырсын! Исәнлек-саулык белән, озын гомерле булып, мул, имин тормышта тыныч яшәүләр насыйп булсын! Гүзәл ханымга без ихлас күңелдән яңа, яхшы әсәрләр иҗат итүен телибез!

Узган ялларда республикабызның төрле төбәкләрендә, шул исәптән районыбызда да Май чабу – Масленница бәйрәме билгеләп үтелде. Музеебыз хезмәткәрләре балалар белән мастер-класс оештырды.

23 февраль – Ватанны саклаучылар, 8 март – Халыкара хатын-кызлар көне уңаеннан “Могҗизалар кыры” уены оештырылды. Бәйгедә музеебыз тормышында актив катнашучы, һәр яктан оста, талантлы, бар җирдә өлгер өлкәннәр катнашты. Бәйге җыр, бию, нәфис сүз һәм кунакларның котлау сүзләре белән үрелеп барды. Җитәкчеләребез өлкәннәргә котлау һәм җылы сүзләрен җиткерделәр.

Музеебызның күргәзмәләр залында Арча районы прокуроры Шайхаттаров Фәнис Ринат улы белән форпостның актив яшьләре очрашты. Яшьләр прокуратура эшчәнлеге турында тулы мәгълүмат алып, үзләрен кызыксындырган сорауларга җавап таптылар.

«Казан арты» тарих-этнография  музее укытучылар, укучылар, студентлар өчен методик ярдәм күрсәтү урыны да булып тора. Бу мөмкинлекне  укучылар төрле чаралар, кичәләр үткәргәндә, бәйгеләрдә катнашканда  һәрвакыт кулланалар. Арчаның 5 нче гимназия укучылары һәрдаим музеебызда оештырылган чараларда актив катнашып киләләр. Бүген 8 Б сыйныф укучылары (укытучысы – Сабирова Алсу Госман кызы)  “Сыйныфның дуслык серләре”  исемле район бәйгесендә катнашу өчен музеебыз экспозициясендә видеоролик төшерделәр.

23 февраль көнне музеебызда уздырылган тантаналы чарада Арча муниципаль районы башлыгы Нуриев Илшат Габделфәрт улы 10 райондашыбызга якыннарының рәсми хәбәр кәгазен тапшырды. Бүгенге көнгә кадәр аларның исемнәре хәбәрсез югалганнар рәтендә иде.

Шулай ук «Арча хәбәрләре» газетасы редакциясе Арча һәм Әтнә районнары хәрби коммисары Алмаз Әгъзәм улы Борһанов белән берлектә уздырган «Ил сагында горур якташлар» фотолар бәйгесенә дә нәтиҗә ясалды.

Бүген зур бәйрәм- Ватанны саклаучылар көне!  Ул батырлык, намус һәм Ватанга мәхәббәт бәйрәме.
Хөрмәтле ир-егетләребез! Сезне чын күңелебездән бәйрәмегез белән котлыйбыз! Нык сәламәтлек,  гаиләләрегездә тынычлык,  эшегездә зур уңышлар телибез! Илләребез тыныч, күкләребез һәрчак аяз булсын!

“Пушкин картасы” программасы кысаларында Арча аграр-сәнәгать һөнәр көллияте студентларына “Арча шәһәрлеге тарихы” исемле  эчтәлекле лекция оештырылды. Лекция барышында укучылар  Арча тарихы турында тулы мәгълүмат алып, үзләрен кызыксындырган сорауларга җавап таптылар.