"Казан арты" музее

Музеебызда “Сәхнәдә, сәхнәдә…” исемле китапны укучыларга тәкъдим итү кичәсе узды. Китап Арча төбәгеннән чыккан драмутр һәм артистларның иҗатына, тормыш юлына багышлана.

Китапның авторлары — Татарстанның атказанган укытучысы Гарипов Шәфигулла һәм “Җидегән чишмә” халык театры җитәкчесе Рамил Мөхетдинов.

Районыбыз сәхнә талантларына бай. Галиәсгар Камал, Нәгыймә Таҗдарова, Зөләйха Богданова, Гыйләҗ Казанский, Фәнәвил Галиев, Булат Сәләхов, Айдар Фәйзрахманов, Раушания Фәйзуллина һәм башкаларның исеме бөтен татар дөньясына таныш.

Кичә барышында Түбән Атының “Балкыш”, Сикертәннең “Сердәш”, Кышкарның“Нур” халык театлары аерым әсәрләрдән өзекләрне сәхнәгә куйды. Ә  “Җидегән чишмә” халык театры якташыбыз Галиәсгар Камалның “Беренче театр”ын сәхнәләштерде.

Районыбыз үсешенә зур өлеш керткән, тырыш, үз-үзен аямыйча башкарган  фидакарь хезмәтләре өчен дәүләтебез тарафыннан югары бәяләнгән, олы исем — Социалистик Хезмәт Героена  лаек булган шәхесләребез  белән бик нык горурланабыз. Дөрестән дә, герой, каһарман исеме аларга тикмәгә генә бирелмәгән.

Бүген музеебызда тырыш хезмәтләре белән дан тоткан: кырыс трасса шартларында – сазлыкларда, коточкыч салкыннарда, кар-бураннарда, урман эчләрендә — бүгенге уңайлы тормыш шартларын тудыруда үзен кызганмыйча эшләгән,  гади бульдозерчыдан идарә җитәкчесенә кадәр күтәрелгән герой-якташыбыз Илсур Шәйхетдиновны искә алу кичәсе оештырдык.

Кичәдә Шәйхетдинов Илсур Гарәфи улының тормыш иптәше Дания апа, килене Алима, Арча муниципаль районы иҗтимагый совет рәисе Мифтахутдинова Надия Равил кызы, райондашыбыз, умартачы, Илсур Шәйхетдиновны якыннан белгән  Мөхәммәдиев Ядкәрь Зөфәр улы, “Алифба” музее җитәкчесе Тазиев Дамир Гыйлемшәех улы, Гайнетдинов Хәлил Шәйхенур улы катнашты. Арча педагогоия көллияте студентлары чарага  үзләренең моңлы җырлары, мәгънәле шигырьләре белән ямь өстәделәр. Музей хезмәткәрләре Шәйхетдинов Илсур Гарәфи улының “Гомерем мизгелләре” китабыннан өзекләр тәкъдим иттеләр.

Чыннан да героебыз Илсур Шәйхетдинов  турында бик күп мәгълүмат белдек, истәлекләр тупладык. Эшне чын күңелдән бирелеп башкарсаң, һәр заманда да уңышка ирешеп була, күңел тарткан хезмәтне сайларга кирәк, аның нәтиҗәсе булмый калмый. Дөрестән дә, якташыбыз Илсур Шәйхетдиновка герой исеме тикмәгә генә бирелмәгән. Үзенең сәламәтлеген, яшьлеген кызганмыйча, зур дәрәҗәләргә ирешкән, бүгенге матур тормышыбыз өчен тырышкан шәхесебез ул  безнең!

Бүген без Рузалия Насибуллинаның “Мирас булып калсын” исемле китабын тәкъдим иттек.

Татар халкының элеккеге заманнардан безнең көннәргә кадәр сакланган бәйрәмнәре, йолалары,  кабатланмас гореф-гадәтләре бар. Алар халыкта милли горурлык, милли хисләр тәрбияләргә ярдәм итә. Тәкъдим ителгән китап та бу юнәлештәге хезмәтләрнең нәтиҗәсе. Халкыбызның мәдәниятен, гореф-гадәтләрен  яктырткан китап безгә  күптәннән кирәк иде. Һәм менә, ниһаять Рузалия Ибраһим кызы әлеге хыялыбызны тормышка ашырды. “Мирас булып калсын” исемле китабы 2021 елда дөнья күрде.

Бүгенге җылы очрашу кичәсе Ташкичү авылы мәдәният йорты каршында эшләүче “Өммегөлсем” фольклор коллективының “Су буенда кер чайкау”  фольклор күренеше белән башланып китте. Шулай ук Арча ветераннар советы рәисе Хамидуллина Рамзия Шәрип кызы, “ Каурый каләм” әдәби берләшмәсе җитәкчесе Файзрахманова Халидә Габдулхак кызы, Ташкичү төп гомум белем бирү мәктәбе директоры Сабирҗанова Гөлия Радик  кызы, Плодосовхоз  клубы мөдире Гарифуллина Нәсимә Гайнетдин кызы, Рузалия Ибраһим кызының укучылары, хезмәттәшләре, районыбызның татар теле укытучылары, китапханәчеләре, клуб хезмәткәрләре, Арча педагогия көллияте студентлары  да катнашты, алар һәрберсе үзләренең ихлас теләкләрен теләп, “Мирас булып калсын” исемле китап турында төпле фикерләрен әйттеләр. “Алифба” музее җитәкчесе Тазиев Дамир, сәхнә ветераннары  Шәвәлиев Рәшит, Хәйретдинов Фарук абыйларның моңлы җырлары , “Өммегөлсем” фольклор коллективының “Яшь киленгә су юлы күрсәтү” күренеше бүгенге кичәгә ямь өстәде. Яңа Кенәр авылы  китапханәчеләре Рузалия Насибуллинаның “Исәннәр бер күрешә” мелодраммасыннан өзек тәкъдим иттеләр.

Китап авторы Рузалия ханым: «Бу китап мәдәният, музей  хезмәткәрләренә, фольклор коллективы җитәкчеләренә ярдәмлек булыр дип ышанам. Шушы вакытта гына мин үз максатыма ирештем дип уйлыйм. Миннән дә халкыма мирас булып калсын» , — дип кичәне йомгаклап, үзенең теләкләрен җиткерде

Милли йолаларыбызны,  бәйрәмнәребезне үткәрү тәртипләрен күрсәтеп сценарийлар язу бик зур хезмәт сорый. Рузалия апа шуларны туплап, барлап  китап чыгаруга алына һәм булдырып та чыга. Еллар үтәр, буыннар алмашыныр, бу китап мәңге яшәр, китапханәләребездә, музейларыбызда, өйләребездәге китап киштәләрендә сакланыр, гореф-гадәтләребезне сакларга, үстерергә кирәклекне искәртеп торыр. Арча халкы өчен, һәркем өчен зур горурлык бу китап. Рәхмәт Рузалия апа, Сезгә  яңа иҗат уңышлары телибез.

Бүген «Пушкин картасы» программасы кысаларында Кәче төп гомуми белем мәктәбе укучыларына Арча шәһәрчелеге, археологик эзләнүләр вакытында табылган табылдыклар турында тулы мәгълүмат бирелде.

«Әлифба» музеенда «Һәр чорның үз сәгате» дигән күргәзмә ачылды. 2022 ел Россиядә «Мәдәни мирас елы» дип игълан ителде. Сәгатьләр — безнең мәдәниятебезнең бер өлеше. Сәгатьләр тарихы меңнәрчә елны үз эченә ала. Кешеләр вакытны билгеләү өчен нинди генә җайланмалар уйлап тапмаганнар. Кояш сәгате, җил сәгате, су сәгате, ком сәгате, механик сәгатьләр, хәтта атом сәгате бар.

Март ае дөньяга илле ел буена миллион тираж белән чыккан “Әлифба”ның булачак авторы Рәмзия Вәлитованы алып килгән.

Гомере буена Арчада яшәсә дә, туган җире аның Башкортстанның Стәрлетамак шәһәре. Самара өлкәсе Байтуган авылында туып үскән Сәләй Вагыйзов белән берлектә алар иҗат иткән “Әлифба”дан өч буын татар халкы хәрефләр танырга өйрәнде. “Алар, ике аккош, аерылгысыз очышта булдылар һәм гомергә очышта булып калачаклар. Алар өчен үлем юк. Алар татарның үлемсез “Әлифба”сын шушы очышта тудырдылар. Ике галим. Ике мәгърифәтче. Гыйльми исемнәрдә “бөтенләй ихтыяҗлары булмаган” ике чын мәгърифәтче” дип язды алар турында танылган язучы Айдар Хәлим.Рәмзия Вәлитова әтисе ягыннан да, әнисе ягыннан да бик затлы нәселләрдән була. Аның әнисе, Зөһрә, мәгърифәтле Рәхимкуловлардан үрчегән нәсел тамырыннан. Олы Керкәленең Кызлар тавында әйлән-бәйлән уйнап, Фәтхулла чишмәсенең татлы суларын эчеп үскән, татарыбызның булачак бөек шәхесе – йөз меңләгән, миллионлаган татар баласына тел ачкычы бүләк итәчәк Рәмзия апабыз Вәлитованы карынында йөрткән Зөһрә апабыз ул. Зөһрә апаны Кәркәледә бик зур туй ясап, чыганакларда язылганча, 1910 елда кияүгә бирәләр. Атаклы шагыйрь, алтын приискалары хуҗасы Шакир Рәмиев (Дәрдмәнд) һәм танылган әдәбият белгече, вакытлы матбугат тарихчысы Исмәгыйль Рәмиевләргә туган тиешле кеше, Стәрлетамак укытучылар училищесын тәмамлаган мөгаллим Гыйләҗ Баязитовка бирәләр аны. Һаман киңәя, һаман тармаклана барган Рәхимкуловлар нәселе егерменче гасырның унынчы елларында чыгышлары белән Стәрлетамак өязенең Җиргән авылыннан булган икенче бер мәшһүр нәсел Рәмиевләр белән кушыла. Яшь гаиләдә ир баладан соң озакламый кыз туа. Рәмзия дип исем кушалар аңа. Шунысы кызганыч, Октябрь инкыйлабыннан соң бу ике асыл нәселнең тамырын корыталар. Әнисе ягыннан Олы Керкәледәге барлык якын туганнарын аттылар, кистеләр, кудылар. Әтисе ягыннан барысын, шул исәптән Рәмиевләрне таладылар, тараттылар. Алтын прииска хуҗалары 1921 елда ачлыктан үләләр.

Әйтергә теләгән фикерем шул, Рәмзия Вәлитова очраклы рәвештә әлифба төзүче түгел. Әлифба язу өчен Сәләй Вагыйзов белән очрашырга, кавышырга кирәк булган аңа. Әлифба язу өчен кешегә татар булып читтә туарга, ашкынып татарның үзәге — Казанга тартылырга һәм татар булып гомерең буе Казан арты – Арчада яшәргә кирәк.

С 2010 года Фондом поддержки детей, находящихся в трудной жизненной ситуации, совместно с органами исполнительной власти субъектов Российской Федерации реализуется Всероссийский проект «Детский телефон доверия 8-800-2000-122», направленный на оказание экстренной психологической помощи по телефону детям, подросткам и их родителям.

Основные принципы работы Детского телефона доверия:

• Бесплатность – звонок любой продолжительности  на  Детский телефон доверия 8-800-2000-122 абсолютно бесплатный с любого мобильного или стационарного телефона.
• Анонимность — общение с консультантом (психологом) Детского телефона доверия  полностью анонимно: отсутствует определитель номера, можно представиться вымышленным именем. Консультанты Детского телефона доверия  также работают под псевдонимами.
• Доступность —  действует на всей территории России, позвонить можно из любой точки страны с любого телефона.
• Конфиденциальность — содержание разговора останется тайной. Никакая информация об обратившемся за помощью на Детский телефон доверия, а так же о тематике его обращения  не раскрывается.
• Профессионализм — на Детском телефоне доверия работают только квалифицированные психологи, прошедшие специальную подготовку психологи-консультанты.

 Бүген  якташыбыз, Наласа авылында туып үскән язучы, педагог, филология фәннәре кандидаты, Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы Гүзәл Әдһәмнең туган көне —  65 яшьлек олуг юбилее. Күркәм юбилеегыз белән ихлас күңелдән тәбрик итәбез.

Сезнең иҗат – яраттыра белә торган, татар теле һәм моңы белән дөньякүләм әдәбиятта һәм мәдәнияттә үз урынын тапкан иҗат ул, мәңге шулай дәвам итсен. Иҗатыгыз сүнмәсен-сүрелмәсен, җанга рәхәт  әсәрләрегез яшәү рухын арттырсын! Исәнлек-саулык белән, озын гомерле булып, мул, имин тормышта тыныч яшәүләр насыйп булсын! Гүзәл ханымга без ихлас күңелдән яңа, яхшы әсәрләр иҗат итүен телибез!

Узган ялларда республикабызның төрле төбәкләрендә, шул исәптән районыбызда да Май чабу – Масленница бәйрәме билгеләп үтелде. Музеебыз хезмәткәрләре балалар белән мастер-класс оештырды.