"Казан арты" музее

Молодёжная организация Коммунистической партии Советского Союза была создана как Российский коммунистический союз молодёжи 29 октября 1918 года; в 1924 году РКСМ было присвоено имя В. И. Ленина — Российский ленинский коммунистический союз молодёжи. В марте 1926 года, в связи с образованием в 1922 году СССР, РЛКСМ был переименован во Всесоюзный ленинский коммунистический союз молодёжи.
Комсомольская организация в Арске организовалась в январе 1919 года и была активным помощником Арской партийной ячейки в упрочении Советской власти.
Комсомольская организация р.п. Арска организует школу ликбеза, которую посещала рабочая молодежь. Комсомольцы вели большую разъяснительную работу по вопросам коллективизации. В 1930-1936 гг. выехали из Арского района на стройки пятилеток 54 комсомольца. В предвоенные годы Комсомольская организация в районе была большой силой и проводила большую работу по повышению экономики колхозов, улучшению постановки образования и воспитания молодежи.
ВЛКСМ прекратил свое существование в 1991 году.

      15 октябрьдән 14 ноябрьгә кадәр Бөтенроссия халык санын алу бара. Һәркемнең үзе һәм яшәү урыны турындагы мәгълүматлар исәпкә алына. Анда кайсы милләттән булуың турында да сорау бар.  Билгеле, һәркем үз милләте һәм туган теле белән горурлана. Бөтенроссия халык санын алу, 2021 ел – Татарстанда Туган телләр һәм халыклар бердәмлеге елы белән туры килде. Быел туган телебез турында сөйләшүләр, бәхәсләр бара, телебезне саклау юнәлешендә эшлисе эшләр турында алга планнар төзелә. Бу вакыйга илебез тарихына кереп калачак, аның нәтиҗәләре белән һәркем кызыксына. Үзең теләп халык санын исәпкә алуда катнашу, илебезнең сәяси тормышында катнашуның бер формасы да булып тора. Аны оештыручылар да зур тырышлык куялар, һәрберсе үзенә йөкләнгән вазыйфаны төгәл башкаралар.  Мин Арча мәдәният йортында урнашкан даими участокта булдым.  Анда эш бик әйбәт оештырылган,  кыска гына вакытта  гаиләбездәгеләр турында  барлык кирәкле  мәгълүматларны тутырдылар,  халык санын исәпкә  алуда катнашуыбыз турында белешмә дә  бирделәр.  Мин сорауларга җавап биргәндә, үземнең татар милләтеннән булуым, балаларым һәм оныкларым белән  татар телендә рәхәтләнеп  сөйләшә  алуымны уйлап, горурланып утырдым.

Арча шәһәрендә яшәп иҗат итүче Факия Шәрәфетдинованың “Туган телем” шигыре күңелләребездә туган телебезгә булган хөрмәтне тагын да арттыра, милләтеңне һәм туган телеңне бер дә икеләнмичә ачыкларга ярдәм итә.

     Туган телем

Барсы да якын күңелгә:

Туган туфрак, туган ил,

Туган авыл, туган нигез.

Иң якыны – туган тел!

Телең булса – илең булыр,

Онытма туган телең.

Әткәм-әнкәм теле бит ул,

Үз телең – татар телең!

Бөек Тукай теле дә ул,

Такташ, Мусалар теле.

Туган телендә ачыла

Һәр сабый бала теле.

Тел күрке – сүз! Җанга якын

Милләтемнең үз теле.

«И, туган тел, и, матур тел»–

Саф татар, милләт теле!

Үз ана телеңне әйбәт белү, башка халыкларның телләрен өйрәнергә, алар белән аралашып, дус-тату яшәү өчен мөмкинлекләр тудыра. Хезмәт ветераны, Арча шәһәренең хөрмәтле кешесе Минһаҗ Кашапов үз шигырьләре аша һәркемгә шуларны төшендерергә тели.

         Анам теле

Язмышымдыр – күп җирләрдә булдым,

Әмма ләкин читтә калмадым.

Анам телен яхшы белгәнгәме,

Кардәш телне бик тиз аңладым.

Сәлам биреп каршы алды үзбәк,

Алатауда булдым – кыргызда.

Казах даласында кунак булып,

Сихәтләндем эчеп кымыз да.

Кайда гына булыйм, туган телем

Ярдәм итте юлны табарга.

Каршы алды, елмаешты һәрчак

Азербайҗан, чечен, кабарда.

Телен белгән кеше һич югалмас,

Теле бетсә, милләт югала.

Башкаларның телен хөрмәт итәм,

Үз телемне яхшы белгәнгә.

      Туган телебез буыннан-буынга әкиятләр сөйләү, җырлар тыңлау һәм башкару, халкыбызның гореф-гадәтләре, йолалары турында әңгәмәләр аша безнең чорга килеп җиткән. Бүгенге көндә әдәби китаплар чыгару, радио-телевидение тапшырулары туган телебезне саклау өчен зур мөмкинлекләр тудырды. Ләкин әби-бабайларның, әти-әниләрнең һәм балаларның үзләренең тырышлыгыннан башка туган телебез озын гомерле була алмый. Актив иҗат итүче, мәгариф ветераны Миләүшә Шәйхетдинова “Ана телең” шигырендә бу фикерләр турында уйлана, һәркемгә шуны җиткерергә тели.

Ана телең

Әнкәң биргән җан җылысын сиңа,

Күкрәк аша үткән изгелек.

Ишеттергән сиңа үз телеңне

Бишек җыры аша иң элек.

Чәчәм орлыкларын күңелеңә

Татар теле – ана теленең.

Кадерләргә өең, илең, әнкәң,

Икмәкнең дә хәтта телемен.

Синдә сафлык, әдәп, матурлык та,

Синдә моңлы татар авазы.

Халкың горурлыгын күтәрерлек

Син – Тукайлы татар баласы.

      Шигырьләре һәм җырлары белән танылып килүче Дамир Нуриәхмәтов үзенең шигырьләрендә туган телебезне саклау, ана телебез белән горурланырга кирәклегенә басым ясый.

       Туган телебез

“Хәерле көн!” – диеп, кардәшләргә

Имин, якты тормыш телибез.

Иң затлылар исемлеге башын

Бизи безнең туган телебез.

Раслап кыйблабызның сафлыгын,

Манаралар күккә аша.

Төеннәрсез нәсел җебебез

Чал тарихка барып тоташа.

Яңгырасын биек сәхнәләрдән

Җәүһәр кебек халык җырлары.

Юксынудан милли моңны,

Тутыкмасын күңел кыллары.

Яшә, авыл, саклап йөзеңне,

Чишмә башы булып милләтнең.

Ата-бабам, рәхмәт, башымны

Горур тотарга син өйрәттең.

Югалтмыйча Тукай телебезне

Илтик алга, белеп кадерен.

“Исәнмесез!” – диеп, кардәшләргә

Туган телдә дәшү дәверен.

Россия күләмендә үткәрелә торган халык санын алуга актив катнашыйк, милләтебезне, туган телебезне саклауда үз өлешебезне кертик. Барлык халыклар бердәм булып, үзара аңлашып, гореф-гадәтләребезне, йолаларыбызны, туган телебезне хөрмәт итеп яшәгәндә генә илебез, Татарстаныбыз зур уңышларга ирешер, дөньяда тынычлык булыр.

“Казан арты” тарих-этнография музее

директор урынбасары Шәфигулла Гарипов

Бүген музеебызга Носы мәктәбе укучылары килде. Алар районыбыз тарихы, этнографиясе, «Коръән — аһәң нуры», якташыбыз рәссам Рәшит Гаимов иҗаты белән танышты. Укучыларга Гомәр Бәшировка багышланган күргәзмә һәм Арча шәһәре буенча экскурсия дә кызыклы булды. Экскурсия #пушкинкартасы проекты кысасында гамәлгә ашырылды.

Районыбыз тарихы һәм халык язучысы Гомәр Бәшировка багышланган чарада Арчаның 2 нче номерлы мәктәп укучылары катнашты. Әлеге очрашу #пушкинкартасы проекты кысаларында үткәрелде.

“Арча егетләре” Халык җыр ансамбле башкаруында “Арча кичләре” җырын һәркем яратып тыңлый. Аның сүзләрен якташыбыз, Кызыл Яр авылында туып-үскән Мостафа Ногман, ә көен композитор Сара Садыйкова язган. Бу җырны тыңлагач, ансамбльнең җитәкчесе Марсель Фәтхрахман улы Фәйзрахманов искә төшә. Аның безнең арадан китүенә дә ун елдан артык вакыт узды. Марсель абыйга 20 октябрьдә 80 яшь тулган булыр иде, без аны сагынып искә алабыз.

“Казан арты” тарих-этнография музееның әдәбият һәм сәнгать бүлегендә 2010 елда басылып чыккан “Арча егетләре” Халык җыр ансамбленең оешу тарихы һәм эшчәнлегенә багышланган китап саклана. Аны музейга ансамбль җитәкчесе Марсель Фәйзрахмановның тормыш иптәше Суфия Мансур кызы тапшырды һәм анда: “40 елдан артык “Арча егетләре” Халык җыр ансамбле җитәкчесе булып эшләгән, аны җаны-тәне белән яшәтүгә көч куйган тормыш иптәшемнең истәлекләрен, репертуарда булган кайбер җырларын эченә алган хезмәтен Арча әдәбият һәм сәнгать музеена бүләк итәм. Хәләл җефете Фәйзрахманова Суфия Мансуровна”, – дип язылган. Безнең музейда шулай ук Марсель Фәйзрахмановның “Баян өчен эшкәртелгән мәктәп җырлары”, “Башлангыч музыка белеме” китаплары һәм “Егетләр китә солдатка” кичәсенең сценарие, фотолары, бүләкләнүе турында документлары саклана һәм даими тулыланып бара.

Марсель Фәтхрахман улы Фәйзрахманов 1941 елның 20 октябрендә районыбызның Урта Бирәзә авылында укытучылар гаиләсендә туа. Ул 1959 елда Арчаның икенче номерлы татар урта мәктәбен тәмамлый. 1959-1960 елларда Казанның бишенче номерлы техник училищесында укый. 1960-1962 елларда заводта бишенче разрядлы электрик булып эшли. Шушы елларда Казанның Горький клубында оештырылган хорда җырлый. Аның әтисе Фәтхрахман бик оста гармунчы, әнисе Бибинур бик оста җырчы була. Алардан килгәндер, балаларының барысы да гармун, баянда уйнап җырлыйлар.

1962-1965 елларда Марсель Фәйзрахманов Казахстан даласында армия хезмәтендә була. Өч ел хезмәт итү вакытында баянны кулыннан төшерми. Солдат хезмәте бетәренә өч ай кала Казан Ләүләт педагогия институтының музыка факультетына имтихан биреп укырга керә. Казан Дәүләт педагогия институтын  тәмамлап 1969 елның 15 августында Арча педагогия училищесында эшли башлый. Марсель Фәйзрахманов җыр, хор, соло, баян, сольфеджио, музыка теориясе дәресләре укыта. 1972-1975 елларда музыка укытучылары берләшмәсе җитәкчесе, 1992-2002 елларда музыка бүлегенең теоретик фәннәр секциясе мөдире, класс җитәкчесе буларак дүрт группаны зур тормышка озата.

1970-1971 елларда Марсель Фәйзрахманов Арча педучилищесында “Егетләр” вокаль ансамбле оештыра. 1971 елның 23 февраленә багышланган тантанада Арча педучилищесының актлар залында ансамбль “Солдатлар” җырын башкара. Бу көн “Егетләр” ансамбленең туган көне булып исәпләнә. Аның җитәкчелегендәге ансамбль “Арча гимны”, “Килегез, сез, Арча якларына”, “Син йөрәктә минем, Арча”, “Арча кичләре”, “Җиңүчеләр булдыгыз”,  “Туган җиреңнән китмә”, “Арча көллияте”, “Әнкәй җирдә иң зур кеше”, “Җиләкле җәй”, “Хәлимә” һәм башка җырлары белән бөтен татар дөньясына танылды. Бүгенге көндә дә бу җырларны радио һәм телевидение аша еш ишетәбез һәм горурланып тыңлыйбыз. 40 елдан артык эшләү дәверендә ансамбльдә 400 дән артык егет һәм кыз тәрбияләнә, алар анда алган күнекмәләрен Татарстан һәм Россиянең төрле төбәкләрендә эшләгәндә кулланалар һәм зур дәрәҗәләргә ирешәләр.

Бу ансамбль 1982 елда Болгариядә үткән “Бәхетле яшьлек” халыкара фестивале лауреаты, 1977-1993 елларда I-II-III бөтенсоюз фестивале лауреаты, тагын бик күп фестивальләр, сморт-конкурслар лауреатлары булдылар, Павлодар, Ташкент, Ульяновск, Оренбург, Магнитогорск, Йошкар-Ола, Чиләбе, Екатеринбург, Пермь, күп тапкырлар Казан шәһәре һәм Татарстан авылларында чыгышлар ясадылар. Кайда гына чыгыш ясасалар да  алар үзләренең берсеннән -берсе үзгә милли киемнәре, бары тик үзләренә генә хас хәрәкәтләре белән аерылып тордылар. Ансамбльнең һәрбер чыгышы тамашачылар тарафыннан яратып кабул ителде. 1979 елда бу ансамбльгә “Халык коллективы” исеме бирелә. “Егетләр” ансамбленең 3 кино-концерты, 2001 елда аудиокассетасы, 2006 һәм 2010 елларда компакт-дисклары чыгарылды.

Арча педагогия көллиятенең югары категорияле музыка укытучысы, җырлар авторы Марсель Фәтхрахман улы укыту һәм тәрбия эшендә ирешкән уңышлары, үзе оештырган ансамбльнең хезмәт нәтиҗәләре өчен РСФСРның халык мәгарифе отличнигы, Татарстанның атказанган мәдәният хезмәткәре, хезмәт ветераны исемнәренә лаек булды, Татарстан Республикасының Мәгариф һәм фән, Мәдәният министрлыкларының мактау грамоталары, рәхмәт хатлары белән бүләкләнде.

Тормыш иптәше Суфия Мансур кызы безнең музей белән даими элемтәдә тора. Ул үзе дә озак еллар зур тырышлык куеп Арча педагогия көллиятендә математика һәм аны укыту методикасы фәннәрен укытты. Суфия Мансур кызы бүгенге көндә уллары Алмаз һәм Марат гаиләләре кайгыртуында, хөрмәтендә яши, оныкларын тәрбияләүдә булыша.

Марсель Фәйзрахманов 50 ел элек оештырган “Арча егетләре” Халык җыр ансамбле Арча көллиятендә бүгенге көндә дә уңышлы эшләп килә, районыбызда үткәрелгән төрле чараларның бизәге буларак чыгышлар ясый. Хәзер ансамбльне Нәҗип Җиһанов исемендәге Казан Дәүләт консерваториясен тәмамлаган музыка укытучысы Диләрә Хәйдәрҗанова җитәкли. Марсель Фәйзрахманов нигез салган ансамбль тагын да зур уңышларга ирешсен, якташыбызның башкарган хезмәтләре онытылмасын, язган җырлары гел яңгырап торсын.

 “Казан арты” тарих-этнография музее

директор урынбасары Шәфигулла Гарипов

«Казан арты» тарих-этнография музееның күргәзмәләр залында «Казан Кремле» дәүләт тарих- архитектура һәм сәнгать музей-тыюлыгы җыелмасыннан “Коръән-аһәң нуры”  күргәзмәсе гарәп текстының тарихи  әһәмиятле һәм сәнгатьчә бизәлгән кулъязмалары һәм басмаларының бай Коръән коллекциясе урнаштырылды.

«Казан Кремле» музей- тыюлыгы Коръәннәренең уникаль коллекциясе 1995 елда, Кол Шәриф мәчетенә нигез ташы салынгач, формалаша башлый. Шул вакыттан башлап җирле халык, шулай ук Россиянең башка төбәкләрендә яшәүче татар-мөселманнар булачак мәчеткә Коръәннең гарәп текстының инкыйлабтан соңгы басмаларын,  аның татар телендә язылган аңлатмаларын һәм Коръән фәннәре буенча дини китапларны бүләк итеп тапшыралар. Бу традиция бүгенге көнгә кадәр дәвам итә. “Коръән-аһәң нуры”  дигән бай эчтәлекле күргәзмә оештырыла. Бүгенге көндә «Казан арты» тарих-этнография музеенда күргәзмә ачылды һәм эшли башлады. Һәрберегезне музейда көтеп калабыз! Килегез, күрегез, якыннан танышыгыз!

( 17 октябрь — Әтиләр көне уңаеннан)

   

Күп еллардан бирле дөньяның  иллеләп илендә Әтиләр көне билгеләп үтелә. Рәсәйнең кайбер төбәкләрендә дә, мәсәлән, Волгоград, Курск, Липецк, Ульян өлкәләрендә Әтиләр көне 2005 елдан, Санкт Петербургта 2011 елдан бәйрәм ителә. Россия Президенты Владимир Путин Әтиләр көнен билгеләп үтү турында Указны имзалады. Карар нигезендә, аны октябрь аеның өченче якшәмбесендә билгеләп үтәчәкләр. Указда әйтелгәнчә, бу көн гаилә институтын ныгыту һәм балалар тәрбияләүдә аталарның әһәмиятен арттыру максатыннан булдырылган. Указ 4 октябрьдән үз көченә керде. Быел Әтиләр көне 17октябрьдә билгеләп үтелә.  

Бу бик дөрес карар, әтиләр дә әниләребез кебек бик кадерле булырга тиеш бит. Әтиләрнең гаиләдәге дәрәҗәсен тагын да күтәрү өчен бу бәйрәм бик тә кирәк иде. Әтиләр көне гаилә турында тагы да ныклап уйлану, бу көн балалар белән вакытны кызыклырак, файдалырак итеп үткәрү өчен өстәмә мөмкинлек бирә. Бу бәйрәм гаиләдә әтиләрнең ролен тагын да күтәрәчәк, әтиләр һәм балалар өчен аңлашу, аралашып яшәү бик әһәмиятле булуын искә төшереп, көн дә әтиләрнең балаларга игътибары кирәклеген дә искәртәчәк.

Бу көннәрдә үзенең юбилеен билгеләп үткән якташыбыз, шагыйрь, өч бала әтисе  Рифат Җамал “Туган өй” шигырендә әти-әни, туган нигез турында уйлана.

Әти-әни исән чакта,

Кайтасың йөгерә-йөгерә.

Әти-әни китеп баргач,

Төшләргә генә керә.

***

Туган өй бары бер генә.

Әти-әни торган өй.

Әти-әни китеп баргач,

Кала бары моңсу көй.

***

Әй, әтием, син киткәчтен

Инде күпме ялгышым.

Бу ялгышлар булмас иде,

Булса синең каешың.

Бу бәйрәм әтиләре сугыштан кайта алмаган балалар өчен берникадәр моңсулык тудырыр, алар  әтиләрен искә төшереп хатирәләрен яңартырлар. Арчада яшәп иҗат итүче, бик күп шигырь китаплары авторы Роза Шәйхетдинованың “Әтиләрне көттек” шигыре әтисенә багышлана.

Кырык беренче ел баласы мин,

Сугыш башланганчы туганмын.

Яу кырына киткән чакта әти,

Ярты гына яшьлек булганмын.

Атна буе ярсып елаганмын,

Сабый күңелем сизгәндер бәлки.

Шул китүдән хәбәрсез югалды,

Яу кырыннан кайтмады әти.

Әтисезләр, ятим сабыйлар без,

Күңелебез булды гел китек.

Кемнең әтисенә әти диеп,

Эндәшергә белми интектек.

Чит кешегә “әти” димәгәнне,

Каян белсен инде сабыйлар.

Кемнең әтисе бар, кем кайсына дәшә,

Алар шуны бүлә, сайлыйлар.

Дусның әтисенә “әти” дидек,

“Әти” дидек күрше абыйга.

Тәти күлмәк, баллы конфет түгел,

Әти кирәк иде сабыйга.

Агач аякларын шыгырдатып,

Йөрүчедән күзне алмадык.

Сыңар кулы белән улын кочкан,

Әтиләргә кызыгып карадык.

…Кулсыз кайтса, бер кул җитәр,

Аяксызмы? Таяклап йөрер.

Кайтсын гына газиз әти кеше,

Күзсез булса, җитәкләп йөртер…

Мәңге кайтмас газиз әтиләрне

Хыялларда без шулай йөрттек.

Олы юлдан кайткан ир-ат күрсәк,

Әтидер, дип, каршы йөгердек.

Өметебез киселә иде дә,

Елый идек шунда тын гына.

Ятим сабый чаклар искә төшсә,

Тамакларга төер тыгыла.

Арча шәһәрендә яшәп иҗат итүче Минһаҗ Кашаповның “Сугыш чоры балалары” шигыре дә шулай ук әтиләрен сагынып яшәгән балаларның истәлекләрен яңарта.

Сугыш чоры балалары без дә,

Язмыш безне шулай тудырды.

Күрәчәкне күрми калып булмый,

Әллә тәкъдиребез шулдырмы?

 

Сугыш чоры балалары без дә,

Әткәйләрдән туып калганнар.

Имән кебек таза ир-егетләр

Яу кырында башын салганнар.

 

Сугыш чоры балалары без дә,

Шуңа шаһит булып яшәдек.

Сагыш, ачлык, кайгы ишек какты,

Тешне кысып түздек, дәшмәдек.

 

Сугыш чоры балалары без дә,

Хәзер инде үзебез өлкәннәр.

Нишлисең бит, ятим үсмәс идек,

Кайткан булса өзелеп көткәннәр.

 

Өлкәннәрдә бары изге хисләр,

Олы теләк барлык яшьләргә.

Тыныч тормыш балалары булып

Яшәргә дә сезгә, яшәргә!

Бу көн әтиләр өчен  истәлекле булачак, үз балаларыннан котлаулар, рәхмәт сүзләре ишетү бик әһәмиятле һәм куанычлы да. Бу бәйрәм әти булган кешегә киләчәктә дә әйбәт, кайгыртучан әти, балаларының әнисен хөрмәт итүче ир-ат булып гомер итәргә кирәклеген аңлатып, зур җаваплылык та йөкли.

Якташыбыз, шагыйрә Сания Әхмәтҗанова “Әткәй гармун уйный” шигырендә әтисе белән горурлану, әтиле балачагы турында фикерләрен җиткергән.

Бер ялгызың калып, башың кырын салып,

Гармун дускаеңны сайратасың, әткәй.

Синең белән бергә җиһан уйга чума,

Җанны кузгатасың, елатасың, әткәй.

 

Балачакның рәхәт, җылы мизгелләре

Шаян көй чыңында сыена кочагыңа.

Яшьлек язларының алсу аһәңнәре

Дәртле очкын өсти хисләр учагына.

 

Моңсуланып китә нигә, әткәй йөзең,

Нинди гамьле уйлар кичә күңелеңнән…

Тау ташкыны булып, дәрьялардай тулып,

Җан авазың тетрәп таша бәгыреңнән.

 

Сөю сагышын да, бәхет агышын да,

Кавышу-хушлашуны тамчы-тамчы җыйган.

Юк, моң түгел, әткәй, гармун күрегеңә

Бөтен дөньясына әйтер сүзең сыйган.

Ил терәге – ир-егетләр булса, гаилә терәге – әтиләр. Гаиләдә әти төп таяныч һәм иң якын кеше булып тора. Үзенең шигырьләре белән танылган Марсель Шәрәпов “Әтием” шигырендә шул изге хисләрен, әтиләрнең исән чакта кадерләрен белергә кирәклеген  һәркемгә җиткерергә тели.

Әти, бәгърем, бүген синең туган көнең,

Әллә шуңа микән бик моңая күңелем,

Әни белән төшкән рәсемеңә карыйм,

Һич булмаса баян белән җырлап алыйм.

Бик яшь идем, бакыйлыкка киттең, әти,

Армиядә идем ул чакта:

Аягымда – солдат итеге,

Күңелемнең бер почмагы, әти,

Тәүге тапкыр шунда кителде…

“Әткәң үлде” – нинди авыр хәбәр,

Бармы икән моннан авыры?!

Син, әтием, бик яшь идең бит,

Язмыш нигә иртә аерды?

Гомер буе аттай эшләдең,

Орден, медаль – синең түшләрең,

Тырышлыгың чиксез булганга,

Мактау тактасыннан төшмәдең…

Марш-бросокка рота җыенды,

Старшина – хохол Харченко.

“Смирно” диеп, һаваны ярды,

Ә аннан соң яныма килде.

Авыр хәбәр миңа җиткерде.

Башын иеп: “Әткәң… – дип әйтте.-

Сиңа бүген хезмәт юк”, – диде…

Күзләремә яшьләр килсә дә,

Әткәемнең сүзе исемдә –

“Күңелеңне бер дә төшермә,

Авыр чаклар, улым, тиз үтә”.

Автоматым кысып тоттым да

Рота белән алга ыргылдым,

Казах даласының комын ярып,

Финиш лентасына сарылдым.

Ун чакрымны ничек үткәнмен,

Куллар сөялләнеп беткәнен,

Портянканың чишелеп киткәнен

Сизмичә, гел алга чапканмын…

Бу җиңүем булды беренче,

Шөкер, булмады ул соңгысы.

Җиңү арты җиңү яулыймын,

Мин аларны сиңа багышлыйм.

Татарстан Республикасы Президенты Рөстәм Нургали улы Миңнехановның Дәүләт Советына еллык юлламасында: “Күптән түгел илебез Президенты Владимир Владимирович Путин Указы нигезендә Әтиләр көне гамәлгә куелды һәм халык тарафыннан гаять уңай кабул ителде. Шуңа өстәмә буларак, гаиләнең һәм ата-ана хезмәтенең абруен күтәрү максатында, Татарстанда яңа дәүләт бүләге – “Родительская доблесть – Ата-ана фидакарьлеге” медален гамәлгә кую турында карар кабул ителде”, – дип белдерде.

Әтиләр хезмәт урыннарында гаиләне тәэмин итү өчен тырышып эшлиләр, балалар тәрбияләүдә актив катнашалар. Быел Әтиләр көне Россия күләмендә беренче тапкыр зурлап билгеләп үтелә. Бу бәйрәм хөрмәтеннән яңа шигырьләр һәм җырлар туар, әсәрләр язылыр.  Киләсе елларда да Әтиләр көне уңышлы дәвам итәр дип уйлыйбыз.

Кадерле Әтиләребез! Бу изге сүзгә лаеклы булып, гаиләдә үрнәк ир, балаларыгызның иң яраткан кешесе булып гаилә тигезлегендә сау сәламәт булып  гомер итүегезне телибез. Сез балаларыгыз туганга сөенеп, алар мәктәптә укыганда да, зур тормышка аяк басканда да үрнәк әти булыгыз, кирәк вакытта файдалы киңәшләрегезне биреп, аларга таяныч булып яшәгез.

“Казан арты” тарих-этнография музее

директор урынбасары Шәфигулла Гарипов.

Татар халкы яратып тыңлый торган “Татар радиосы” хезмәткәрләре музеебызның әдәбият һәм сәнгать бүлегендә булып музей белән таныштылар һәм монда булган күргәзмәләрне кызыксынып карадылар. Радионың баш мөхәррире  булып Яңа Кенәр авылында туып-үскән якташыбыз Рамил Шәрәфиев эшләве безнең өчен зур куаныч. “Минем берничә ел элек бу музейда булганым бар иде, үзебездә эшләүче Айзирә һәи Диләрәгә дә күрсәтәсем килде. Айзирә дә Яңа Кенәр кызы бит”, — диде Рамил алар белән таныштырып. Дөрестән дә Айзирә Яңа Кенәрнең хөрмәтле укытучылары Марзия һәм Фәрит Вафиннар гаиләсеннән. Өлкәннәр иҗатына багышланган күргәзмәдә Айзирә дәү әтисенең “Елмаю бүләк итәм” дигән китабын күреп үзенең горурлануын белдерде.

Радио хезмәткәрләре буларак алар музейдагы экспонатлар белән кызыксындылар, үзләре дә өстәмә мәгълүматлар бирделәр.

                                                                           Шәфигулла Гарипов

 

Татарстан Мәгариф һәм фән министрлыгы Татарстан Республикасының дәүләт телләре турындагы законын үтәү юнәлешендә “Әдәби хәзинә” проектын тормышка ашырып килә. Язучылар турындагы бу тапшыруларны ТНВ каналы аша бөтен дөнья татарлары да күзәтеп бара. Безнең районда туып-үскән 12 язучы : Гомәр Бәширов, Гариф Ахунов, Мөхәммәт Мәһдиев, Мәхмүт Галәү, Мостафа Ногман, Рафаил Төхфәтуллин, Мәрзия Фәйзуллина, Фәрваз Миңнуллин, Гөлчәчәк Галиева, Сания Әхмәтҗанова, Гафур Каюмов, Вакыйф Нуриев турындагы “Әдәби хәзинә” тапшырулары күрсәтелде инде. Аларда язучыларның туган авылларында яшәүчеләрнең истәлекләре, мәктәп укучылары башкаруында аларның әсәрләреннән өзекләр уку, видеофильмнардан өзекләр, мәктәп музейларында булган кызыклы экспонатлар кулланыла. Бу тапшыруларда районыбызда туган телнең сакланышына зур әһәмият бирелүе күрсәтелә.

Телевидениенең ТНВ каналы музеебызның әдәбият һәм сәнгать бүлегендә галим, фән докторы, шагыйрь Рифат Җамалның тормыш юлы һәм иҗатына багышлап чираттагы “Әдәби хәзинә” тапшыруын төшерде. Зөлфирә Мөхәммәдиева һәм Әлфирә Мәһдиева җитәкчелегендәге телевидение хезмәткәрләре  якташыбызның 70 яшьлек юбилеена багышлап куелган күргәзмәне, музей фондында саклана торган газета-журнал материалларын, фотоларын, шәхси документларын  тапшыру өчен файдаландылар. Рифат Җамал үзе дә күргәзмәгә куелган китапларын, фотоларын кулланып чыгыш ясады. “Без бүген туган авылым Мирҗәмдә, үзем укыган Носы мәктәбендә булдык. Анда бу тапшыру өчен бик күп мәгълүматлар тупланды. Музей хезмәткәрләренә минем иҗатым турында материаллар туплап барулары өчен рәхмәтемне белдерәм”, – диде горурланып якташыбыз Рифат Җамал. Бу тапшыру тиздән күрсәтеләчәк, һәркем аны яратып карар дип уйлыйбыз.

     “Казан арты” тарих-этнография музее

 директор урынбасары Шәфигулла Гарипов