"Казан арты" музее

“Казан арты” тарих-этнография музееның күргәзмәләр залында 2021 ел – Туган телләр һәм халыклар бердәмлеге елы уңаеннан “И, газиз туган телем” дип исемләнгән күргәзмә эшли. Анда якташ язучыларыбызның һәм тел галимнәренең туган тел турындагы фикерләре белән якыннан танышырга мөмкин.

Анда язучы Гөлчәчәк Галиеваның: “Бала туган көненнән башлап, башка телләр белән чүпләнмәгән саф ана телендә ягымлы итеп сөйләшүне ишетеп үскәндә генә, шул моң тулы телебез аркылы милләтебезнең тырыш, акыл иясе булуына инанып формалаша. Ана булырга җыенган һәр хатын-кыз баласын хәтта карынында вакытта ук йомшак кына үз телендә назласа, туачак җанның теле ачылуын тизләтергә мөмкин”, – дигән фикере белән танышып була. Ә инде күренекле журналист, язучы Риман Гыйлемхановның:  “Башка  халыкта ничектер, туган телгә без кадерләп “ана теле” дибез. Димәк, туган телне санга сукмау ул ”Ана” дигән изге затка кадер-хөрмәт бетү булып чыга”,– дигән фикере һәркемне уйланырга мәҗбүр итәр.

Башка күренекле шәхесләребезнең туган телебезгә карата уйларын белергә теләүчеләр күргәзмә белән ныклап таныша алалар.

Шәфигулла Гарипов

Бүген музейда Арча районы  мәгарифен, мәдәниятын, спортны, авыл хуҗалыгын һәм башка өлкәләрне үстерүгә зур өлеш керткән, олы хөрмәткә лаек Сабиров Ибраһим Зөфәр улының  70 яшьлек юбилее уңаеннан очрашу кичәсе үтте. Арча ветераннар Советы җитәкчесе Хамидуллина Рамзия Шәрип кызы юбилярга район башлыгының Рәхмәт хатын тапшырды. Җитәкчеләр, хезмәттәшләре җылы теләкләрен җиткерделәр, истәлекләр белән уртаклаштылар.  “ Яшь йөрәкләр” халык-вокаль ансамбле кичәгә дәртле җырлары белән ямь өстәде.Ибраһим ага бүген дә районның мәдәни тормышында актив катнаша.Арча халкы бу хезмәте өчен аңа чиксез рәхмәтле.Хөрмәтле Ибраһим Зөфәрович! Сезгә ныклы сәламәтлек,бетмәс-төкәнмәс иҗат илһамы, күтәренке рух, күңел көрлеге телибез.

Бүген, 25 февраль көнне, бөтен гомерен Арча эшчеләр бистәсендә яшәүчеләрнең тормыш-көнкүреш  шартларын яхшыртуга багышлап намуслы хезмәт иткән, районыбыз халкына билгеле булган шәхес – Вәлиев Инсан Миргали улы үзенең 75 яшьлек юбилеен билгеләп үтә. Ул мәктәпне тәмамлап, унбиш яшеннән Казанда һөнәр училищесында белем ала, слесарь буларак хезмәт юлын башлап төрле оешмаларда мастер, җитәкче вазыйфаларын башкара. Аның тырышлыгын, оештыру сәләтен күреп  халык депутатларының Арча поселок Советы председателе итеп сайлыйлар һәм ул бу җаваплы вазыйфаны 23 ел дәвамында башкарды.

1986 елдан мин үзем дә Арча поселок Советы депутаты идем,  ә 1992 елдан халык депутатларының Арча район Советы рәисе урынбасары булып эшләдем. Инсан Вәлиев белән 10 ел дәвамында Арчада башкарылган эшләрнең шаһиты булдым. Инсан Миргали улы эшләгән елларда илебездә барган үзгәрешләр безнең районыбызга, шул исәптән Арча эшчеләр бистәсенә дә йогынты ясады. Ул елларда Инсан Миргалиевич һәм аның урынбасарлары поселок Советы утырышларын үткәрүгә, даими комиссияләрнең эшләрен оештыруга зур җаваплылык белән карадылар. Алар тарафыннан гражданнарны кабул итү һәм аларның үтенечләренең үтәлешенә зур игътибар бирелде. Районда төрле чаралар оештырганда  Арча поселок Советы актив катнашты. Поселок халкы Инсан Миргали улын гадел һәм ярдәмчел булуы, әйткән сүзен төгәл үтәве өчен ихтирам итте. Гомүмән, Инсан Миргали улы кайда гына эшләсә дә үзен оста оештыручы, тирән белемле һәм  хезмәттәшләренә карата таләпчән җитәкче итеп танытты. Инсан Вәлиев Арча эшчеләр бистәсендә яшәүчеләрнең йортларына газ кертүгә иң зур өлеш керткән кеше буларак хөрмәт ителә. Район җитәкчелеге Инсан Миргали улын  һәрвакыт хөрмәт итте. Аның хезмәтләре югары бәяләнде, аңа  Республика һәм районның мактау грамоталары, рәхмәт хатлары тапшырылды. Инсан Вәлиевкә 1996 елда Татарстанның атказанган торак-коммуналь хуҗалыгы хезмәткәре дигән мактаулы исем бирелде.

Инсан Вәлиев  хәзерге вакытта лаеклы ялда булса да, мәктәпләрдә, үзәк китапханәдә, “Казан арты” тарих-этнография музеенда оештырылган чараларда актив катнаша, яшьләргә үзенең тормышы һәм хезмәт юлы турында сөйләп, файдалы киңәшләрен бирә.

Бүгенге көндә Арча шәһәре көннән-көн төзекләнә, матурая бара. Ә аның нигезендә Вәлиев Инсан Миргали улы кебек намуслы хезмәт иткән райондашларыбызның керткән өлешләре дә зур.

Инсан Миргали улын бергә эшләгән хезмәткәрләр исеменнән олы юбилее белән котлыйбыз, ныклы сәламәтлек, Сәвия ханым белән тигезлектә балалары һәм оныкларының, туганнарының һәм дусларының кайгыртучанлыгын тоеп яшәвен телибез.

Агымдагы елда Әфганстаннан совет гаскәрләре чыгарылып беткәнгә 32 ел тулды. 15 нче февраль көнне үткән кичәнең  хөрмәтле кунаклары Әфган җирендә барган сугышларда катнашкан  якташларыбыз һәм Арчаның 1 номерлы урта мәктәбе укучылары иде.

16 февральдә Арча мәдәният йортында Арча муниципаль районы Советының чираттагы утырышы булды. Анда район советы депутатлары, район  администрациясе һәм башкарма комитетының җаваплы хезмәткәрләре, оешма җитәкчеләре,  ТРның  Премьер-министр урынбасары Васыйл Шәйхразиев, Татарстан Дәүләт Советы депутатлары, Президент аппараты хезмәткәрләре катнашты. Килгән кунаклар һәм утырышта  катнашучылар  “Казан арты”  тарих-этнография музее оештырган “Фотоларда  Арча  тарихы” дип исемләнгән күргәзмәне зур кызыксыну белән карадылар.