"Казан арты" музее

1906 елның 11 январенда хәзерге Арча районы Казаклар авылында урта хәлле Галиәкбәр гаиләсендә Шәмсикамал исемле кыз туа. Кыз ишле балалы гаиләдә тәрбияләнә. Масра авылына кияүгә чыга, ләкин гаилә таркала. Ул 1941 елда Гөберчәк авылында яшәүче, бер улы булган, Гражданнар сугышында катнашкан Һадиуллага кияүгә чыга. Һадиулла шулай ук ишле балалы гаиләдә булып, өйләнгәч, башка чыга. Һадиулла тырышлык белән алты почмаклы йорт сала. 1942 елда улы Зәкәрия туа. Гаилә читкә, Читага китеп урнаша һәм гаилә башлыгы сугышка китә. Ике баланы кочаклап калган Шәмсикамал анда озак тормый, кире авылына кайтып урнаша. 1945 елда Һадиулласы да авылга кайта. 1946 елда кызы Нәсимә тугач, озак тормый ире йөрәк авыруыннан вафат була. Тормыш йөген тарту көннән-көн арткан чорда, 1950 елда, Шәмсикамал кайбер авылдашларына ияреп, Амур ягына чыгып китә. Анда улы Фидаил гаиләгә зур ярдәм күрсәтә, эшкә урнаша, кече улы да тик ятмый, әнисенең кул арасына керә. Шәмсикамалның олы улы армиягә киткәч, гаилә кабат авылга кайта. Ләкин киткәндә сап-сары бүрәнәле алты почмаклы булып калган йортны колхоз үзенеке итеп, корчаңгы сарыклар асрый. Шәмсикамал балалары белән урман эчендә урнашкан чүннек өенә кайтып урнаша, үзе фермада эшли. Иртәнге сәгать өчтә чүннек өеннән ферма ягына чыгып, малларга су җылыта, башка хезмәтләрне дә башкара. Ферма мөдире Гыйлем Йосыпов аңа ферма йортына чыгып торырга куша. Ул өйнең бер өлешен бүлеп, Шәмсикамал балалары белән шунда күченә. Андагы мөмкинлекләр дә бик чикле була: фермада эшләүчеләр, каравылчы һаман шул өйдә булалар. Шәмсикамал балаларына дип пешереп куйган ризыкның бер өлешен алар ашыйлар, ә сабыйларга ризык аз кала. Шуннан соң ферма мөдире өйне тулаем аларга бер өлешен бүлдерә. Шуннан соң гына Шәмсикамалның балалары өчен борчылуы бераз кими. Улы Зәкәрия көтү көтә, олы улы армиядән монда кайтмый, ә Кемерово ягында урнашып кала. Йомшак холыклы, киң күңелле Шәмсикамал балалары белән авылга бары 1962 елда гына төшеп урнаша. Элеккеге нигезе зират янында урнашкан була. Иренең бертуган энесе Гыйндулла колхозда эшли. Ул абыйсының гаиләсенә колхоз аша йорт салдыруга ирешә, Шәмсикамалны йортлы итә. Зур шатлык кичергән Шәмсикамал балалары белән яңа нигездә куанып яши, колхозда эшли. Улының да тырышлыгы көчле була: көтү көтә, фермада атлар җигеп эшли. Шәмсикамал сарыклар асрый, кәҗә тота. Йон җегерләп оекбаш-бияләй бәйли, ризыгын да уңдырып пешерә. Кешелекле, сабыр холыклы Шәмсикамал үз гомерендә бик озын юллар үткән, дөнья кичкән хатын буларак, нинди генә авырлык килсә дә, сабырлык һәм түземлек беләнкичерә. Бервакытта да кеше гайбәте сөйләмәгән, әдәпле, көчле рухлы, намуслы Шәмсикамалның улы өйләнеп, оныклар туа. Ул аларны да ярата, тәрбияләшә, кызының гаилә коруына сөенә. Ләкин ул 1977 елның салкын 11 январь көнендә кисәк кенә вафат була. Язмышына буйсынып гомер кичергән авылдашыбызның кызы, килене, оныклары, оныкчыклары яши. Алар аны догадан калдырмый, һәрчак искә алып яшиләр.

Халидә Габидуллина