Тугры хатын
Хәзерге Арча районы Гөберчәк авылында Абрар гаиләсендә 1914 елда Зәкиябану исемле кыз туа. Кечкенә кызчыкка теләгәнчә белем алу мөмкинлеге булмый. Ачлык елларына туры килгән балалык еллары күңеленә уелып калган Зәкиябану хуҗалыктагы эшләргә булышып үсә. Яшьтән авыл егете Габдуллага кияүгә чыга һәм балалар таба. Колхозның бригада эшләрендә йөргәндә Бөек Ватан сугышы башлана. Ирен ике яшьлек улы Хәсбиулланы күтәреп, кызын җитәкләп, Масра басу юлыннан сугышка озата. Ләкин ире фронтка түгел, ә Суслонгерга эләгә. Аның янына авылдашлары барган вакытта Зәкиябану да бара. Күпмедер вакыттан соң фронттан хатлар килә башлый. Балалары белән тормыш йөген сөйрәгән хатын 1944 елда иренең һәлак булуы хакында хәбәр ала. Утыз яшьлек тол хатын иске, кечкенә йортта кала һәм гомере буе ирен көтеп яши.
Уракка балалары белән бергә йөри, төннәрен күлмәк-ыштаннар ямаган хатын кайгыга бирешми. Үзенең үҗәт һәм кырыс характеры белән хуҗалыгын алып бара, балаларын укыта, дөрес тәрбия бирә. Эшчән, кара озын чәчле Зәкиябану урманга йөрергә ярата, чөнки сугыш вакытында ашарга да, кияргә дә юк вакытлар. Ә урман кешене ачлыктан саклап калган урын. Урманда төрле үлән, җиләк, чикләвек һәм өй миченә ягарга корган агач ботаклары бар. Ләкин урман каравылчысы ул заманнарда урманны нык саклаган. Корган ботак җыеп алып чыккан кешеләргә я штраф салган, я булмаса кире урманга керткән, ферма яки ындыр табагына илттергән. Ягар өчен саламны кырдан кышын кар ерып алып кайтсалар, язын черек бәрәңге җыеп ашаганнар. Черек ашап агуланучылар да ул вакытта күбәйгән. Ә Зәкиябануның балалары үсә төшкәч, хуҗалык эшләрен алып бару бераз җиңеләя. Улы тракторчылар курсында белем ала, колхозда күп еллар тракторда эшли. Килене Җүәйрә белән уртак тел табып, оныкларын үстерешә. Оныкларына оекбаш-бияләйләр бәйләп киертә, камыр ризыклары пешереп сыйлый, бигрәк тә ипине хуш исле итеп пешерә.Оныкларының михербанлы, шәфкатьле булып үсүләрен тели. Олыгайгач та көзен урманнан чикләвек җыярга ярата. 1994 елның 13 декабрендә улы һәм килене тәрбиясендә яшәгән, сугыш чорында үзенең фидакарь хезмәте белән Җиңү көнен якынайткан Зәкиябану вафат була.
Халидә Габидуллина,
М.Мәһдиев музее җитәкчесе.