"Казан арты" музее

Бу көннәрдә төзекләндереп ачылган Ахун чишмәсе турында газета-журналларда язмалар күп булды. Без, “Казан арты” тарих-этнография музее хезмәткәрләре дә, аны ачу тантанасында катнаштык һәм Кечкенә Өчиле авылы турында өстәмә материаллар өйрәнүне дәвам итәргә булдык.

Менә без Кечкенә Өчиле авылы урнашкан урынга килдек. Шушы авылда туган Идрисов Фәнис Әлтаф улы белән сөйләшәбез. Ул үзе бүгенге көндә гаиләсе белән Көтек авылында үзе салып чыккан өр-яңа нигездә яши.  Фәнис Кечкенә Өчиле авылын искә төшереп: “Менә безнең авыл шушы урында, биредән ат юлы уза иде. Менә Гариф Ахуновның туган, үскән нигезе шушы. Бу урында безне төшергән карточкасы бар аның. Беренче өйләре  менә монда, икенче өйләре әнә тегендә. Тоташ бер түбә астында иде алар. Беренчесе – ак өйләре. Ә монысы – кара өй. Әнә тегендәге чокыр – аларның бәрәңге базы. Гариф абыйларның өйләре искиткеч матур, ул бездән өстә, елгага таба карап тора иде. Мин үземне белгән вакыттан Кечкенә Өчиледә алты гаилә яшәде. Безнең авыл бик матур, бөтен тирә-ягы яшеллек, чишмәләр бик күп иде. Аларның күбесе, 1990 елларда буа төзелгәч, су астында калды. Араларында бик көчле чишмәләр бар иде. Су астында искиткеч матур болыннар да калды.

Малай вакытта Рәшит Ахунов та бирегә кайтты. Без аның белән бергә уйнап үскән малайлар. Гарифҗан абыйга килгәндә, ул гел нәрсәдер язып утыра торган иде. Аңа еш кына Шәһидә апа ниләрдер әйтеп яздыра иде. Алар икәүләшеп иҗат иттеләр. Гариф абый язудан туктаган арада Казансу буена төшеп, балык тотарга ярата иде. Безнең кармакларга иң беренче кылны да Гариф абый алып кайтып бирде. Шулай итеп, Гарифҗан абый, җәй саен бирегә кайтып,  әнисе Бибинур апа янында шактый вакыт яшәп, иҗат иттте. Әниләре 1963-1964 елларда гына Кечкенә Өчиледән Арчага, Ризван исемле улы гаиләсенә күченде. Ризван абый Бибинур апаның икенче ире Нурулладан туган улы була. Ризван абый әле дә исән-сау, уллары Рамил, Рөстәм дә Арчада яшиләр”, – дип үзенең истәлекләрен сөйләде ул.

Кечкенә Өчиле авылы турында истәлекләр яңартуны без Фәниснең Көтек авылында яшәүче бертуган апасы Сәвидә апалар гаиләсендә дәвам иттек. Без килеп кергәч Сәвидә апа безгә Гариф Ахунов төшергән фоторәсем күрсәтте һәм сораулар да биргәнне көтмичә: “Бу фотога без 1955 елда төштек. Алда Кечкенә Өчиле авылында туган  күренекле язучы, авылдашым Гариф абый Ахуновның улы Рәшит, аңа ул вакытта 2 яшьләр булгандыр. Сул яктан беренчесе мин, Сәвидә Идрисова, миңа ул вакытта 9 яшь. Мин 1940 елда Кечкенә Өчиле авылында  туганмын. Әтием Әлтаф, әнием Бибисара “Кызыл Көтек” колхозында эшләделәр. Абыйларым Рафис, Данил солдат хезмәтеннән соң Ашхабадта яшәделәр, балалары белән хәбәрләшеп яшибез. Безнең гаилә Көтек авылына 1959 елда күченде”, – дип сөйли башлады Сәвидә апа.

“Әйе, мин хәтерлим әле, аларның өйләрен сүтеп, озын арбалар җиккән атлар белән ташыдылар. Өмә ясап күтәрделәр. Сәвидә терлекчелектә эшләде, без аның белән гаилә корып өч бала үстердек. Улыбыз гаиләсе белән бергә тату гына яшәп ятабыз”, – дип сүзгә кушылды Рамазан абый Мөбәрәкшин.

Сәвидә апа башлангыч сыйныфларны Көтек мәктәбендә, җиденчегә кадәр Казанбашта укыган. “Безнең Кечкенә Өчиледә чишмәләр бик күп иде, җәй буе су буенда була идек. Гариф абыйның Гайшә апасы белән әни өчен эшкә йөргәнемне хәтерлим. Тишелеп чыкмаган урыннарга кукуруз орлыгы салабыз яки тишелдерелгәннәрен утыртабыз, чөгендер чүбе утау һәм башкалар. Гайшә апа бик тырыш, безгә дә ярдәм итте. Аларның әниләре Бибинур апа да бик әйбәт, кешелекле, ярдәмчел иде. Әти-әниләр авылны бик сагынып яшәделәр. Мин үзем дә әле ел саен авыл урыннарын карап, зиратында булып, догалар укып төшәм. Бу фотода минем янда Әминә апа, ул хәзер Арчада яши. Ул миннән өч яшькә олырак, авылыбыз турында ул күбрәк тә хәтерлидер. Ә уң якта Гөлшаһидә апаның апасының кызы Наилә. Алар Казанда яшиләр, Гариф абыйларга ияреп кунакка кайта иде. Ул Рәшитне бик яратты, гел аны ияртеп йөртте. Ул соңыннан бик дәрәҗәле врач булды, ләкин безгә аралашырга туры килмәде. Бу фотоны музейга бүләк итәм”, – дип балачак елларын искә алды Сәвидә апа.

Арчада яшәүче Әминә Әсхәдулла кызы белән очрашкач, фотоны күрү белән аптырап калды, ләкин ике яшьлек Рәшит Ахуновтан башкаларын танып  әйтте. Әминә апа:”Мин үзем Кечкенә Өчиледән тугел, аңа якын гына булган Каенлык авылыннан. Безнең балачак Кечкенә Өчиледә узды, барыбыз бергә җыелып су коена идек, төрле уеннар уйнадык, чишмәләреннән су эчтек, болыннарыннан какы-кузгалаклар ашадык. Гариф абыйлар өе каршында шомырт, балан үсә иде. Өйләре ике яклы, өйалды белән тоташтырылып эшләнгән. Минем хәтеремдә Бибинур апа ап-ак яулыктан, бик чиста, ягымлы булып истә калган. Гариф абый белән Гөлшаһидә апаның шәһәрчә киенеп кайтканнарын, буш вакытларында авыл халкы белән аралашканнарын, соңрак кечкенә Рәшит белән уйнаганнарны әлегедәй хәтерлим. Бу фотоны Гариф абый төшергәндер, ул фотога төшерергә ярата иде. Чишмәне төзекләндереп ачуны телевизордан күреп бик куандым”, – дип сөйләде.

Кечкенә Өчиле белән бәйле истәлекләрне барлаганда һәркем Ахун чишмәсен яңартып, Татарстанның халык язучысы Гариф Ахуновның тормыш юлы һәм иҗаты турында мәгълүматләр урнаштырып авылларының урынын мәңгеләштерүгә үзләреннән зур өлеш керткән “Таттелеком” оешмасына һәм район җитәкчелегенә олы рәхмәтләрен белдерделәр.

Кечкенә Өчиле авылында яшәгән берничә кеше белән очрашу вакытында гына да күп яңалыклар белдек, истәлекле фотога юлыктык. Киләчәктә Кечкенә Өчиле авылы белән бәйле материалларны Арчаның “Казан арты” тарих-этнография музеена хәбәр итүегезне, кызыклы  фотолар табылса безгә тапшыруыгызны үтенәбез.

Шәфигулла Гарипов

Бүген Шушмабаш авылында яшәүче, ТАССРның атказанган мәдәният хезмәткәре Хәйдәр Гани улы Әхмәтов белән очраштык. Ул үзенең хезмәт юлында булган кызыклы вакыйгалар турында сөйләде, музей фондына фоторәсемнәр бүләк итте.

6 ноябрьдә Татарстан Республикасы Конституциясе кабул ителүгә 25 ел тула.  Шул уңайдан музеебызның әдәбият-сәнгать бүлегендә күргәзмә эшли.

Бүген «Казан арты» тарих-этнография музеенда «Зур этнографик диктант» яздылар.

Габдулла Тукай исемендәге Арча педагогика көллиятендә “Арча. Туган тел, гореф гадәтләр: киләчәккә караш” исемле «түгәрәк өстәл» узды.

 “Туган телдә белем һәм тәрбия” секция эше  резолюциясе

            Секция эшендә иҗтимагый оешма вәкилләре, Язучылар берлеге әгъзалары, югары һөнәри белем бирү оешмалары вәкилләре,  урта һөнәри белем бирү оешмалары җитәкчеләре, “Казан арты” тарих-этнография музее вәкилләре, массакүләм мәгълүмат чаралары вәкилләре,  Арча муниципаль районы мәгариф идарәсенең мәгариф идарәсе методистлары,Арча муниципаль районы гомуми белем оешмаларының туган  телһәм әдәбияты укытучылары катнашты.

Секция киңәшмәсендә  милли гореф-гадәтләрне, йолаларны  Арча районы мәгариф системасы эш тәҗрибәсендә максатчан һәм нәтиҗәле куллану формалары, бу юнәлештә көч куярлык  белемле кадрлар белән тәэмин ителеш, тигез милли тәрбия алуның дәүләти мөмкинчелеге, гомуми белем учреждениеләренең этномәдәни потенциалы кебек актуаль мәсьәләләр тикшерелде. Секция эшендә катнашучылар тәкъдим ителгән темага ясалган чыгышларны тыңладылар,  фикерләре белән уртаклаштылар.

Секция эшендә  катнашучылар түбәндәгеләрне билгеләп үттеләр:

1.традицион халык мәдәнияте һәм фольклоры, милли теле,  халык күңеленең рухи-кыйммәти  өлеше буларак, күптөрле төре, формалары, юнәлешләре аркылы халыкның  үзаңын белдерәләр, традицияләренең  буыннар арасында күчемле саклануы нәтиҗәсендә,  халыкның рухи һәм тарихи тәҗрибәсен тотып торалар;

2.күп гасырлар дәвамында үсеп, мәдәни традицияләр табигый рәвештә  милли культураның җәмгыять тормышына  яраклашу  һәм кешенең  хәзерге заман поликультура киңлегенә  адаптацияләнүфункциясен башкаралар;

3.Рүсия халыкларының  традицион мәдәнияте һәм телләре сакланышы дәүләтнең үз эчендә һәм дөнья күләмендә Рүсиянең   уңай имиджын тудыра.

Секция эшендә катнашучылартуган телнең, йола, гореф-гадәтләрнең  киләчәктә алга таба сакланышы һәм үсешен тәэмин итү максатыннан тәкъдим итәләр:

-район мәгариф системасы белем бирү оешмаларында   әлеге  юнәлештә юл картасы  эшләү;

-Арча педагогия көллияте базасында  йолаларны, гореф-гадәтләрне  гамәли куллануны өйрүтүне алга куйган инновацион мәйданчыклар эшен оештыру;

— әлеге юнәлештә хезмәт куячак кадрларның квалификациясен күтәрүдә комплекслы чаралар күрү;

— бу юнәлештә уңай эш тәҗрибәсе булган педагогларның эш тәҗрибәсен өйрәнүнене һәм республикакүләм таратуны оештыру;

-балалар бакчаларында һәм гомуми белем бирү оешмаларында  сыйфатлы белем һәм тәрбия бирүдә халык авыз иҗатының иң уңышлы төрләрен файдалану, халыкның уңай әхлакый тәрбияви көчкә ия булган гореф-гадәтләрен өйрәнүне оештыру, милли бәйрәмнәр үткәрүне даими гамәли кую;

-татар телен туган тел буларак өйрәнү өчен тиешле чаралар күрү;

-район гомуми белем учреждениеләрендә татар телен һәм әдәбият укытуны Федераль белем стандартлары кысаларында милли үзенчәлекләрне, милли мәдәниятне, татар сүз байлыгының бөтен матурлыгын, аһәңен чагылдырган әсәрләр материалында оештыру;

-милләтара, конфессиональара, яшьләр арасындагы килешүне булдыра торган, толерантлык хисе тәрбияли торган программа һәм проектларны россиякүләм тормышка ашыру эшен дәвам итү, махсус интернет ресурслардан иркен файдалану;

— илебезнең тарихи мирасын саклау программаларын тормышка ашыруда үсеп килүче яшь буынны җәлеп итү;

-балаларга өстәмә һәм гомуми белем бирү оешмаларында үткәрелгән  чараларда туган тел, йола, гореф-гадәтләргә багышланган чараларга басым ясау;

-әти-әниләрне, гаиләне гомуми белем бирү оешмаларында әлеге юнәлештә оештырылган чараларга җәлеп итү, балалар белән әти-әниләр мөнәсәбәтен якынайту һәм матурлау, сәламәт яшәү рәвеше тәрбияләү өчен, үрнәк гаилә төшенчәсен формалаштыру өчен, фольклор төрләрен максатка ярашлы куллану;

-милләтебезнең күренекле шәхесләре мисалында милли горурлык хисләре тәрбияләү.

“Туган тел һәм гореф-гадәтләр” секциясендә катнашучыларның тәкъдимнәре.

       Секциядә катнашучылар районыбызда һәр милләтнең туган телендә төрле чараларның күп булуын, аларны үткәргәндә бернинди каршылыклар да күзәтелмәвен, эчтәлек һәм оештыру ягыннан  сыйфаты яхшыра баруын билгеләп үттеләр. Чыгыш ясаган һәркем  киләчәктә туган телне камилләштерү, кулланышын арттыру юнәлешендә эшне тагын да көчәйтергә кирәклеген әйттеләр. Шулардан чыгып түбәндәге максатлар билгеләнде:

• Мәдәният йортлары һәм авыл клублары, китапханәләр, музейлар, сәнгать мәктәбе, Арча халык театры, районның радио һәм телевидениесе, “Арча хәбәрләре” газетасы коллективлары тарафыннан һәркемнең яшь үзенчәлекләрен исәпкә алып туган телгә тагын да кызыксыну уяту, аны дөрес кулланырга өйрәтү максатында  өстәмә, мавыктыргыч чаралар оештыру;

• милли үзенчәлекләрне исәпкә алып халыкны тәрбияләүдә йола һәм гореф — гадәтләрне пропагандалауны дәвам итү, алар аша туган телне камилләштерүгә ирешү;

• мәдәният оешмаларының тәрбия эшендә районыбызда туып-үскән язучылар, сәнгать эшлеклеләре, фән һәм башка өлкәләрдә зур уңышларга ирешкән  күренекле шәхесләр үрнәген киңрәк куллану, алар белән таныштыруның тагын да кызыклырак формаларын уйлап табу;

• һәр оештырылган чарада туган телдә матур әдәбият укуга, вакытлы матбугат яңалыклары белән танышып баруга кызыксыну тәрбияләүгә ирешү.

“Туган тел һәм мәгълүмати ресурслар” секциясе түбәндәге резолюцияне тәкъдим итә:

– укытучыларның һәм мәдәният хезмәткәрләрен алдынгы тәҗрибәләрен интернет-ресурларга урнаштырырга;

– районыбызда булган алдынгы тәҗрибә, яхшы эшләүче шәхесләр һәм оешмалар турында республика вакытлы матбугатына, аларның рәсми сайтларына мәкаләләр әзерләргә;

– авыл һәм мәктәпләргә бәйле сайтларны, социаль челтәрләрдәге төркем һәм битләрне даими рәвештә яңартырга;

– интернет ресурсларда туган телдә булган мәгълүматның санын арттырырга;

– социаль төркемнәрнең һәм башка мәгълүмат ресурларының эшен камилләштерү буенча мастер-класслар оештырырга;

– мәгълүмат ресурслары, интернет һәм социаль челтәрләр ярдәмендә татар телен, әдәбиятын, мәдәниятен пропагандаларга;

– район мәктәпләрендә һәм авылларда чыга торган газеталарның бер нөсхәсен “Казан арты” тарих-этнография музееның фондсаклагычына бушлай тапшырырга;

– районда эшләүче сайтлар арасында конкурс оештырырга;

– “Каурый каләм” иҗат берләшмәсе әгъзалары язган әдәби әсәрләрне, “Казан арты” тарих-этнография музее хезмәткәрләре, төбәкне өйрәнүчеләр язган мәкаләләрне туплап еллык җыентык чыгарырга.

Казанның Кече бизнес һәм эшмәкәрлек көллияте бинасында Гариф Ахунов исемендәге “Хәзинәле гомер” республикакүләм фестивале узды. Фестивальдә музеебызның директор урынбасары Шәфигулла Гарипов һәм Г.Тукай исемендәге Арча педагогика көллияте студентлары да чыгыш ясады.

Россиянең мәгариф отличнигы, озак еллар Ташкичү мәктәбе директоры булып эшләгән Рузалия Насыйбуллинаның «Тормыш тәгәрмәчләре» исемле китабын укучыларга тәкъдим итү кичәсе булды.  Китаптан авторның иҗаты, тормыш юлы һәм истәлекләре белән танышырга мөмкин.

Кичә Ташкичү авылы мәктәбендә «Таттелеком» АҖ оештырган Шиһабетдин Мәрҗани музеенда булдык.

Күптән түгел Көтек авылында яшәүче Рамазан абыйның гаиләсендә булдык. Аның хатыны Сәвидә Әлтәф кызы Идрисова Гариф Ахунов туган Кечкенә Өчиле авылыннан. Ул безгә юкка чыккан авыл тарихы, аның кешеләре һәм Ахуновлар турында байтак мәгълүмат һәм бер фоторәсем бирде. Фотодагы малай — Гариф Ахуновның улы Рәшит Ахунов.

Мөхәммәт ага Мәһдиевнең сыйныфташлары турында мәгълүмат туплауны дәвам итеп, мин Гөлшат Мәҗитовага мөрәҗәгать иттем. Язучының дусты, сыйныфташы Гарифулла абый —  Гөлшатның дәү әтисе. Гөлшат кечкенәдән шигырьләр сөйләргә, язарга бик яратты. Шуңа күрә дә журналистика буенча югары белем алды. Шигырьләрен туплап, китабын да бастырып чыгарды. Бик тә тырыш кыз. Хезмәт сөйгән авыл кешесенең оныгы ялкау була алмый инде ул. Гарифулла абыйның нәрсәләргә сәләтле, нинди булуы турында Гөлшатның истәлекләреннән укып белик әле.

-Без әби-бабай тәрбиясе алып үстек. Мин әле дә әби – бабасы исән кешеләргә кызыгып яшим. Әниемнең әтисе һәм әтиемнең әнисе мин кечкенә чакта ук бакыйлыкка күчкәннәр. Ә әбине һәм дәү әтиемне мин яхшы хәтерлим әле. Бигрәк тә дәү әти хәтеремдә яхшы саклана. Бәлки иң яраткан оныкларының берсе  мин булгангадыр?..

Хәтер йомгагын сүтеп, истәлекләргә биреләм…Төз гәүдәле, олайган булса да, үзенә хас көлемсерәп торган мөлаем йөзле, төпле фикер йөртеп, акыллы киңәшен бирүче мөхтәрәм бер бабай кеше булып исемдә тора ул минем. Мине аеруча яраткан ул. Кечкенә чагымда ук мин аны үземнең яклаучым итеп, аның ышыгына йөгерә идем.Әлифбаны да мин аның белән укырга өйрәнеп, 5 яшемдә үзем укып, шигырьләрне үзлегемнән ятлап йөри идем.

Дәү әти безне — оныкларын яратып, гел әйтә торган сүзе бар иде: “Менә бит мин нинди бай, бу байлык бөтен кешедә дә юк бит ул!”- дип әйтергә ярата иде.

Кечкенәдән каләм тибрәтергә яраттым. “Сабантуй” гәҗитенә язган “Озын гомер телибез”дигәнбер язмамда: “Минем дәү әтием –Гарифулла. Ул —  бик әйбәт, ярдәмчел кеше. Ул безгә бала вакытларын, үсмер чакларын сөйли.

Аның якын дусты — күпләргә үзенең әсәрләре аша таныш булган якташ язучыбыз — Мөхәммәт абый Мәһдиев. ”Торналар төшкән җирдә” исемле китабында ул дәү әтием турында да әйтеп китә.

“Мөхәммәт бик зиһенле, белемле иде. Мәктәпкә килгәч, безне гарәпчә дә укырга өйрәтә иде”, — ди бабам. Дәү әтием үзенең туган авылында балта остасы булып эшли, бик матур, җылы итеп киез итекләр баса. Без аңа озын, бәхетле гомер телибез”- дип язганмын.

Әйе, мин дәү әтием белән безнең гаиләнең хөрмәтле кешесе булганы өстенә халык язучысы Мөхәммәт Мәһдиевнең якын дусты, классташы булганы өчен дә горурланам. Алар 7 ел буе бер класста укыганнар, балачактан якын дуслар булганнар. Өйләнгәч, өлкәнәйгәнче дуслыкларын югалтмаганнар, гел очрашып, аралашып, бик дус яшәгәннәр. Үзенең бер истәлегендә: “Сөнгат абзыйны бер гаепсезгә алып китеп юкка чыгардылар. Дөнья бәясе кеше иде дә бит..”, — дип, ачынып куя. “Әтиләрен югалту бик зур авырлыклар китерде аларга. Рәбига абыстай 6 баланы берүзе кеше итте. Күп вакыт тамаклары ач булды, бер сынык ризыкка тилмергән чаклары әз булмады. Мөхәммәт иртән мәктәпкә барышлый гел безгә сугыла иде, аннан икәүләп мәктәпкә китәбез. Ә әни иртән безнең икебезне дә чәй эчертеп чыгара. Безнең әти – әни исән – сау булгач, безгә җиңелрәк иде. Мөхәммәт мәктәптә дә безнең кебек трай тибәргә ашкынып тормый, ул укуга бирелгән иде. Ул чакларда класста төрле яшьтәге балалар укый иде. Мөхәммәт әнә шул үзенең аң – белем ягыннан бездән күпкә өстен булуы белән, үзеннән шактый өкәннәрне дә буйсындыра ала иде. Аны үтә зиһенле булуына кызыгучы бер мин генә булмаганмындыр.”

Мөхәммәт Мәһдиев “Торналар төшкән җирдә” әсәренең “Җиде аршынлы бүрәнә  белән” бүлегендә безнең дәү әти турында болай дип язган:

“Арада әле генә солдаттан кайткан күрше егете Гарифулла да утыра иде. Ул сорый куйды:

— Алайса, быел Сабантуй көрәшен башлаган инде син, Гатият абзый, — дип көлде.

Гатият абзый, рәнҗеп, аңа таба борылды һәм калын саргылт мыекларын сыпырып куйды.

-Авызыңны бик җырма, күрше. Әл-ле мин… Әл-ле мин…

— Нәрсә, әллә бил алышабызмы?

Гатият абзыйның күзләре очкынланып китте. Истәлекләәргә бирелде.

— Һи-и, егетләр. Уральскида вакытта Кари Габдулласы (Габдулла Кариевны ул шулай дип кенә искә ала иде) белән көрәшә идек без. Тукай Габдулласы елмаеп карап торыр иде. Ул ябык, җыйнак. Теге таза, миңа торырлык (Гатият абзыйның бу сөйләгәннәре “Казан утлары”нда һәм Г.Кариев турындагы истәлекләр китабында басылып чыкты).

Истәлекләр таза, яшь солдат Гарифулланың яшел чирәмлектә нык кына бил алышып, Гатият абзыйны тәгәрәтеп салуы белән тәмамланды (Гатият абый ул заманда тирә-якта иң көчле көрәшче булып саналган – авт.).

Гатият абзый торды, эшләпәсен каккалап киде, чалбар-күлмәкләрен рәтләде һәм, сагышлы елмаеп, авыр сулады:

— Булмый икән инде, энекәш, — диде. Бу минутта ул кызганыч иде. Бераз хәл алгач, тагын истәлек сөйләп алды…”

Мин дәү әтиемне бик зиһенле кеше буларак истә тотам. Әз генә буш вакыты булдымы, кулында китап яки газета булыр,хәтта йоклаганда укыган газетасын битенә каплап йоклавы да безнең өчен гадәти күренеш иде. Ул төрле жанрларны укый . Классташы язган әсәрләрне укып: “Менә бит, карале бу шул бит, ай-яй, Мөхәммәт оста итеп яраштыра да белгән. Югыйсә, шушы кешеләрне мин дә беләм, миңа да таныш  бу китапта язылган маҗаралар, ләкин болай килештереп сөйләү бездән булмый шул”, — дип, соклануын белдереп әйтеп куя иде.

Минем дәү әтием, Мәҗитов Гарифулла Мәҗит улы, 1929 елның 6 июлендә Арча районы Гөберчәк авылында гаиләдә өченче бала булып (Шәрифулла, Сәгыйдулла, Гарифулла, Бәйрәмгали) дөньяга килә. Мәктәптә 7 класс белем ала. Ул елларда яшьләрне ФЗӨ гә җибәргәннәр, дәү әтием дә була анда. Армиядә 3 ел буе танкист булып хезмәт итә. Ул хәрби бурычын Ленинград шәһәрендә үти. Хезмәт срогы беткәч, аңа Ленинградта “Монетный дворда” калырга тәкъдим ясыйлар. Ләкин ул туган авылына кайта, соңгы көненәчә шунда яши.

Дәү әтием колхозда бригадир вазыйфасын башкара, авыл советы рәисе булып та эшләп ала, тракторда да эшли. Безнең Гөберчәк авылы элек – электән һөнәрчеләре белән дан тоткан. Дәү әтием дә алтын куллы балта остасы, итекче, дәү әнием оста шәл бәйләүче булганнар. Сугыштан соңгы авыр елларда күп хезмәт куйганнар. Дәү әтием итек басарга Башкортстан якларына да барган, аны “өязгә” бару дигәннәр.

Дәү әтием Дәү әниебез Минзифа белән бергә 43 ел гомер иткәннәр, 6 бала (4 малай, 2 кыз, төпчеге минем әтием – Данил) тәрбияләп үстергәннәр. Дәү әтинең әнисе олы балалары тугач, үзенең үлгән улы хөрмәтенә Сәгыйдулла дип, ә икенче улларына дәү әти якын дусты хөрмәтенә Мөхәммәт дип куштырган. Ул аны дусты кебек зиһенле, аңлы булсын дип юраган.

Дәү әтием тиктормас, бик эшчән кеше иде, бер дә зарлануны белмәде. Укыган булса, ул бик зур кеше булган булыр иде. Бик зиһенле, көчле политик иде. Дөньяда барган вакыйгаларга карата аның һәрчак үз фикере булды.

Гарифулла абый бер улына Мөхәммәт исемен куштырган дип истәлектә язылды. Кайберәүләр күңелендә шундый сорау туарга мөмкин: бу егетнең язмышы нинди, язучыга охшамаганмы,тормышы нинди юнәлеш алган ? Мөхәммәт абый Мәҗитов башта Бөгелмә якларында яшәсә, бүгенге көндә Фәридә апа белән Арча шәһәрендә матур гына тормыш итеп яталар. Авыл баласы үзен хезмәттән башка күз алдына китерә алмаган кебек алар да хезмәт белән гомер кичерәләр.

 Халидә Габидуллина, М.Мәһдиев музее мөдире. Арча, Гөберчәк.